Ψυχολογία/Κοινωνικά

''Ο μοναδικός δρόμος για την ευτυχία είναι να μην ανησυχούμε για πράγματα που ξεπερνούν τα όρια των δυνατοτήτων μας''  Πολλοί από μας παραπονιούνται: «Αχ, αν είχα καλύτερο σπίτι... αν είχα καλύτερη εμφάνιση... αν είχα καλύτερη δουλειά» και παραιτούμαστε από την απόλαυση και τη βελτίωση όσων έχουμε ήδη. Πολλοί ανησυχούμε –«τρωγόμαστε»– για πράγματα που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να αλλάξουμε το ότι είμαστε θνητοί ή το ότι τα αγαπημένα μας πρόσωπα έχουν ελαττώματα – κι ότι είναι επίσης ευάλωτα. Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν εξουσιάζουμε, που βρίσκονται έξω από τον έλεγχό μας. Οι άνθρωποι που θέλουν να ελέγχουν τα πάντα –οι λεγόμενοι, στα αγγλικά, control freaks (η έκφραση είναι πολύ πετυχημένη)– υποφέρουν πολύ από το απλό γεγονός ότι δεν μπορούν να ελέγχουν...

Εξελικτικά δεν μας βοηθά. Γιατί λοιπόν το ψέμα υπάρχει στη ζωή μας; Είναι ένα «εργαλείο» κοινωνικής επιβίωσης που γίνεται όλο και βολικότερο όσο πιο συχνά το χρησιμοποιούμε... Η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως και στην εξαπάτηση. Κάπως έτσι το μικρό ψέμα φέρνει το μεγάλο. Ίσως κάπως έτσι ξεκινούν την καριέρα τους οι μεγάλοι ψεύτες, με μικρά, ακίνδυνα ψεματάκια που σιγά-σιγά, με την επανάληψη, τελειοποιούνται και γίνονται όλο και πιο χοντρά. Όπως βλέπουμε συχνά στην καθημερινή ζωή, η «πρόβα στην εξαπάτηση» αποδίδει. Τώρα οι επιστήμονες το αποδεικνύουν για πρώτη φορά και εμπειρικά, δείχνοντας ότι ο εγκέφαλός μας αρχικά αντιδρά έντονα όταν πρόκειται να καταφύγουμε στο ψέμα, προσπαθώντας να μας αποτρέψει. Αν όμως συνεχίσουμε να είμαστε ανειλικρινείς πολλαπλασιάζοντας τις εμπειρίες μας, οι αντιστάσεις του εγκεφάλου κάμπτονται αφήνοντάς...

Όσοι έχουν υψηλές ικανότητες ηθικής συλλογιστικής έχουν ενισχυμένη φαιά ουσία σε περιοχές-κλειδιά του εγκεφάλου. Όσο η ηθική ενός ανθρώπου «ανεβαίνει επίπεδο» τόσο περισσότερο αυξάνεται η φαιά ουσία στον εγκέφαλό του.  Αν δεν προβληματίζεστε ιδιαίτερα γύρω από τα ζητήματα ηθικής και τα ηθικά διλήμματα, κάντε μία ακόμη προσπάθεια να τα προσεγγίσετε. Αυτό ίσως αποβεί καλό όχι μόνο για την προσωπικότητά σας αλλά και για τον εγκέφαλό σας. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όσοι έχουν υψηλότερες ικανότητες στην ηθική συλλογιστική έχουν και περισσότερη φαιά ουσία στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη σύνθετη κοινωνική συμπεριφορά, τη λήψη αποφάσεων και τη διαχείριση συγκρούσεων σε σχέση όχι μόνο με εκείνους που υστερούν αλλά και με εκείνους που βρίσκονται στον μέσο όρο στον «ηθικό» τομέα.  Ηθική...

Όσοι παίρνουν οικονομικές αποφάσεις τις παραβιάζουν προς χάριν του κέρδους.  Για χάρη μιας επικερδούς συμφωνίας, πολλοί είναι διατεθειμένοι να παραβλέψουν τις ηθικές συνέπειες.  Οι περισσότεροι άνθρωποι θα δήλωναν αντίθετοι στην παιδική εργασία, την εκμετάλλευση των εργαζόμενων ή την καταστροφή του περιβάλλοντος. Πολλοί όμως παραβιάζουν τις ίδιες τις ηθικές αξίες τους όταν παίρνουν οικονομικές αποφάσεις και δίνουν προτεραιότητα στη χαμηλή τιμή και γενικά στο κέρδος.  Οι ανεκδοτολογικές αναφορές για τη διάβρωση των ηθικών αξιών από τις εμπορικές συναλλαγές δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνονται από μελέτη που δημοσιεύεται στο κορυφαίο περιοδικό «Science» [http://www.sciencemag.org/content/340/6133/707].  «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες στις...

<<Και οι περισσότεροι από μας θα συμφωνούσαν, είναι όμως δυσκολότερο από όσο ακούγεται. Υπάρχουν τόσες μάσκες που απαιτούν οι άλλοι να φορέσουμε για να καλύψουμε το αληθινό μας πρόσωπο, ώστε ορισμένοι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν πάντα τον εαυτό τους όταν τον βλέπουν γυμνό στον καθρέφτη. Και πάρα πολλοί, δεν βρίσκουν ποτέ τον εαυτό τους για να τον αγαπήσουν. Συνδεόμαστε με τον κόσμο μέσα από χιλιάδες κρυφά νήματα που δεν τα διακρίνουμε. Υπάρχουν τα νήματα των προσδοκιών των άλλων κι εκείνα που κατασκευάζουμε εμείς από ματαιοδοξία ή φόβο. Ο κόσμος είναι ικανός να σε περιβάλει πολύ γρήγορα με ένα μύθο που μπορεί να σε καλύψει σαν δίχτυ κι αν δεν έχεις αρκετή ευκινησία για να απελευθερωθείς, μπορείς να περάσεις ολόκληρη τη ζωή σου εκεί μέσα. Ένας συνάδελφος μου περιέγραψε κάποτε κάποιον κοινό γνωστό μας, σαν έναν πολύ...

Ανθρώπινα ερωτήματα  Γιατί δεν ψάχνουμε την ουσία; Ποιος ξέρει; Οι φίλοι μας δεν ζουν πια. Οι εχθροί μας έχουν στόχο το εφήμερο της ζωής. Για ποιο λόγο; Για την ασφάλεια της κοινωνίας; Για την ασφάλεια του συστήματος ή της αδράνειας; Γιατί τα άτομα είναι τόσο πολλά αλλά και ταυτόχρονα τόσο λίγα; Γιατί οι άνθρωποι είναι τόσο σπάνιοι; Υπάρχει λόγος; Ή τουλάχιστον αιτία; Γιατί έχει τόσο κόστος κάθε δημιουργία; Πώς το αντέχει η μικρή μάγισσα; Και πότε θα πεθάνει ο μοναδικός αλήτης; Γιατί η λέξη εμπάθεια έγινε αρνητική με την πάροδο του χρόνου; Επειδή η ανθρωπιά δεν είναι της μόδας; Έως πότε θα κυριαρχεί στον κόσμο η κοινωνία του τίποτα; Θα υπάρχουν πάντα άνθρωποι να της αντιστέκονται; Ή θα γίνουμε μία άμορφη και ανώνυμη μάζα; Τι περιμένουν τα άτομα από μία ζωή χωρίς αθώους και ηλίθιους; Δεν ξέρουν ακόμα τι σημαίνει σκλαβιά; Δεν...

Ο Mihaly Csikszentmihalyi (καθηγητής ψυχολογίας στις ΗΠΑ, πρώην πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και εισηγητής της θεωρίας της «Ροής») στο σύνολο του έργου του πραγματεύεται το θέμα της δημιουργικότητας. Ειδικότερα όμως στο βιβλίο του Creativity γίνεται περιγραφή και ερμηνεία της ζωής 91 διακεκριμένων ατόμων για τα οποία η δημιουργικότητα ήταν τρόπος ζωής και συνεισέφεραν στην εξέλιξη του πολιτισμού, καταλήγοντας με την έρευνά του στα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν οι δημιουργικές προσωπικότητες. Επιπρόσθετα, αναφέρεται: στη λειτουργικότητα της δημιουργικότητας, στα στοιχεία που προκαλούν ικανοποίηση στα δημιουργικά άτομα, στην οργάνωση του περιβάλλοντος, στη δημιουργική ηλικία, στα επιστημονικά πεδία της δημιουργικότητας και στη διεύρυνση της δημιουργικότητας του κάθε ατόμου, καταλήγοντας στο ότι: εκείνο...

Η ανατροπή τού «σκέπτομαι, άρα υπάρχω» του Καρτέσιου  του Σπύρου Μητροσύλη - Ψυχαναλυτή, τακτικό μέλος της διεθνούς ψυχαναλυτικής ένωσης, αντεπιστέλλον μέλος της ψυχαναλυτικής εταιρείας του Παρισιού.  Η ελευθερία της βούλησης προϋποθέτει ένα ανθρώπινο υποκείμενο ενσυνείδητο, το οποίο σκέπτεται ορθολογικά και είναι αυτόνομο. Προγραμματικά η ψυχανάλυση ισχυρίστηκε ότι ψυχισμός δεν είναι μόνο η συνείδηση και ότι ο ασυνείδητος ψυχισμός είναι διαχωρισμένος του συνειδητού και έχει τους δικούς του νόμους, όπως επίσης ότι οι σκέψεις και οι πράξεις των ανθρώπων είναι τελικό προϊόν μιας συγκρουσιακής διαδικασίας του ψυχισμού στην ολότητά του και όχι μόνο του συνειδητού.  Με άλλα λόγια, δίπλα στον συνειδητό ντετερμινισμό η ψυχανάλυση τοποθέτησε έναν ασυνείδητο ντετερμινισμό και επικέντρωσε το ενδιαφέρον της σε αυτόν...

Επίκτητος (50 - 120)  Μαθητής του Μουσώνιου. Δούλος απελευθερωθείς.  Ακολουθεί την αυστηρότητα της Αρχαίας Στοάς και των διδαγμάτων των Κυνικών και του Χρύσιππου.  Ζητεί την αφύπνιση της ηθικής προσωπικότητος του ανθρώπου. Ο θεός είναι πατέρας των ανθρώπων. Ο ανθρώπινος βίος είναι υπηρεσία του θεού.  Τις διδασκαλίες του Επίκτητου έγραψε ο ιστορικός Φλάβιος Αρριανός σε οκτώ βιβλία, από τα οποία σώζονται τα τέσσερα και το «Εγχειρίδιον».  Ενδεικτικά αποσπάσματα: Δεν είναι τα πράγματα που ταράσσουν τους ανθρώπους, αλλά οι γνώμες (δόγματα) σχετικά με αυτά τα πράγματα. Για παράδειγμα, ο θάνατος δεν είναι κάτι τρομερό, αλλιώς θα φαινόταν έτσι και στον Σωκράτη, αλλά η γνώμη ότι ο θάνατος είναι τρομερός, αυτό είναι το τρομερό πράγμα. Όταν λοιπόν εμποδιζόμαστε, ή ταρασσόμαστε, ή λυπόμαστε, ας μην...

<<''Θεώρησε τον εαυτό σου ελεύθερο ή σκλάβο, όλα εξαρτώνται από εσένα.'' Όταν ξέρετε ότι το έχει πει φιλόσοφος στωικός, ο Επίκτητος, έχει ενδιαφέρον. Γιατί σας υπενθυμίζω ότι ο ίδιος ήταν σκλάβος, κι απελευθερώθηκε. Αλλά ξέρει ακριβώς τι σημαίνει σκλάβος, ενώ νομίζω ότι μερικοί Έλληνες τώρα δεν ξέρουν πια τι σημαίνει και νομίζουν ότι είναι το ίδιο. Είναι μερικοί που θεωρούν ότι μπορούν να πουλήσουν τον εαυτό τους. Δεν πάει τόσο εύκολα, γιατί άμα πουλήσετε τον εαυτό σας, σε ποιόν θα δώσουμε τα χρήματα; Άρα, η ιδέα, είναι ότι μπορείτε να πουλήσετε τους άλλους ή να ξεπουλήσετε ακόμα και τους άλλους και να ξέρετε ότι όταν ξεπουλάτε δεν είναι θέμα χρηματικό. Για να πουλήσετε πρέπει να υπάρχει αγοραστής, για να ξεπουλήσετε δεν είναι ανάγκη. Άρα να είμαστε πολύ προσεκτικοί όχι τόσο πολύ με αυτούς που πουλούν, αλλά με αυτούς που...