Έρευνες δείχνουν ότι το να βοηθάμε τους άλλους μας κάνει πιο χαρούμενους. Αλλά στην επαναστατική της δουλειά στην γενναιοδωρία και στην χαρά, η κοινωνική ψυχολόγος Ελίζαμπεθ Νταν βρήκε ότι υπάρχει μια παγίδα: έχει σημασία το πώς βοηθάμε. Μάθετε πώς μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη επίδραση -- και να ενισχύσουμε την ευτυχία μας στην πορεία -- αν κάνουμε μια σημαντική αλλαγή στο πώς βοηθάμε τους άλλους. «Ας σταματήσουμε να σκεφτόμαστε το να δίνουμε σαν μια ηθική υποχρέωση και να αρχίσουμε να το σκεφτόμαστε ως μια πηγή ευχαρίστησης», λέει η Νταν.
Λοιπόν, κάνω μια διασκεδαστική δουλειά, που είναι να καταλάβω τι κάνει τους ανθρώπους χαρούμενους. Είναι τόσο διασκεδαστική, που κάποιοι τη βρίσκουν λίγο ανούσια, ειδικά σε μια περίοδο όπου ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποιους αρκετά καταθλιπτικούς τίτλους. Αλλά φαίνεται ότι η μελέτη της ευτυχίας μπορεί να μας παρέχει ένα κλειδί για να λύσουμε κάποια από τα πιο δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Μου πήρε σχεδόν μια δεκαετία για να το καταλάβω.
Αρκετά νωρίς στην καριέρα μου, δημοσίευσα μια εργασία στο περιοδικό «Επιστήμη» με τους συνεργάτες μου με τίτλο «Το να ξοδεύεις χρήματα για τους άλλους προωθεί την Ευτυχία». Ήμουν πεπεισμένη για αυτό το συμπέρασμα, εκτός από ένα πράγμα: δεν φαινόταν να συμβαίνει σε εμένα.
Σχεδόν ποτέ δεν έδινα χρήματα σε φιλανθρωπίες, και όταν το έκανα, δεν ένιωθα αυτή τη θέρμη που περίμενα. Έτσι ξεκίνησα να αναρωτιέμαι αν ίσως κάτι δεν πήγαινε καλά με την έρευνά μου ή κάτι δεν πήγαινε καλά με εμένα. Η δική μου άτονη αντίδραση στο να δίνω ήταν ιδιαιτέρως αινιγματική διότι οι επόμενες μελέτες μου έδειξαν ότι ακόμη και τα νήπια έδειχναν χαρά δίνοντας στους άλλους.
Σε ένα πείραμα, οι συνάδελφοί μου Κάιλι Χάμλιν, Λάρα Άκνιν και εγώ φέραμε παιδιά σχεδόν δύο ετών στο εργαστήριο. Τώρα, όπως φαντάζεστε, έπρεπε να δουλέψουμε με κάτι για το οποίο ενδιαφέρονται τα νήπια, οπότε χρησιμοποιήσαμε το αντίστοιχο του χρυσού για τα νήπια, δηλαδή τα Κράκερς Χρυσόψαρο.
Δώσαμε στα παιδιά αυτά τα Χρυσόψαρα για τα ίδια και την ευκαιρία να χαρίσουν μερικά από τα Χρυσόψαρά τους σε μια μαριονέτα που λεγόταν Πίθηκος.
(Βίντεο) Ερευνητής: Βρήκα κι άλλες λιχουδιές, και θα σου τις δώσω όλες.
Νήπιο: Ωωω. Ευχαριστώ.
Ερευνητής: Αλλά, ξέρεις, δεν βλέπω άλλες. Θα δώσεις μία στον Πίθηκο;
Νήπιο: Ναι. Ερευνητής: Ναι;
Νήπιο: Ναι. Ορίστε.
Ερευνητής: Ωωω, νόστιμο. Μμμμ.
Νήπιο: Πάει, το έφαγε.
Ελίζαμπεθ Νταν: Εκπαιδεύσαμε βοηθούς ερευνητές να δουν αυτά τα βίντεο και να κωδικοποιήσουν τις αντιδράσεις των νηπίων. Φυσικά, δεν τους είπαμε τις υποθέσεις μας. Τα δεδομένα αποκάλυψαν ότι τα νήπια ήταν αρκετά χαρούμενα όταν πήραν αυτόν τον σωρό από Χρυσόψαρα για τον εαυτό τους, αλλά ήταν ακόμα πιο χαρούμενα όταν χάριζαν μερικά από τα Χρυσόψαρά τους.
Και αυτή η θέρμη του να δίνεις παραμένει και στην ενήλικη ζωή. Όταν αναλύσαμε έρευνες με περισσότερους από 200.000 ενήλικες σε όλον τον κόσμο, είδαμε ότι σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού ανέφερε ότι έδωσε τουλάχιστον ένα ποσό σε φιλανθρωπίες τον προηγούμενο μήνα. Παραδόξως, σε κάθε μεγάλη περιοχή του κόσμου, αυτοί που έδωσαν χρήματα σε φιλανθρωπίες ήταν πιο χαρούμενοι από τους υπόλοιπους, ακόμα κι αν έλαβαν υπόψιν τους τη δική τους οικονομική κατάσταση. Αυτός ο συσχετισμός δεν ήταν ασήμαντος. Φάνηκε ότι το να δίνεις σε φιλανθρωπίες είχε το ίδιο αποτέλεσμα χαράς με το να έχεις το διπλάσιο εισόδημα.
Τώρα, ως ερευνητής, αν είστε αρκετά τυχεροί να σκοντάψετε σε ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται σε όλον τον κόσμο και σε παιδιά και σε ενήλικες, θα αρχίσετε να αναρωτιέστε: Θα μπορούσε αυτό να είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης; Γνωρίζουμε ότι η ευχαρίστηση ενισχύει τις προσαρμοστικές συμπεριφορές όπως το φαγητό και το σεξ που βοηθούν στη διαιώνιση του είδους μας, και μου φάνηκε ότι το να δίνεις ίσως είναι μία από αυτές τις συμπεριφορές.
Ήμουν πολύ ενθουσιασμένη για αυτές τις ιδέες, και έγραψα γι' αυτές στη «New York Times». Ένας από αυτούς που διάβασαν το άρθρο ήταν ο λογιστής μου.
Ναι. Την περίοδο των δηλώσεων βρέθηκα να κάθομαι απέναντί του, να τον βλέπω να χτυπά αργά το στυλό του στη γραμμή των δωρεών σε φιλανθρωπίες της επιστροφής φόρου με αυτό το βλέμμα της κακά κρυμμένης αποδοκιμασίας.
Παρόλο που έχτισα την καριέρα μου δείχνοντας την ευχαρίστηση του να δίνεις, στην πραγματικότητα δεν το έκανα και πολύ. Οπότε αποφάσισα να δίνω περισσότερα.
Περίπου εκείνη την περίοδο, σπαρακτικές ιστορίες σχετικές με την κρίση των Σύριων μεταναστών ήταν παντού. Πραγματικά ήθελα να βοηθήσω, οπότε έβγαλα την πιστωτική μου κάρτα. Ήξερα ότι οι δωρεές μου πιθανόν θα βοηθούσαν κάποιον κάπου, αλλά μπαίνοντας στην ιστοσελίδα μιας ισχύουσας φιλανθρωπίας και βάζοντας τον αριθμό της κάρτας μου δε μου φάνηκε αρκετό.
Τότε έμαθα για την Ομάδα των Πέντε. Η Καναδική κυβέρνηση επιτρέπει σε οποιουσδήποτε πέντε Καναδούς να χρηματοδοτήσουν ιδιωτικά μια οικογένεια μεταναστών. Πρέπει να βγάζετε αρκετά χρήματα για να στηρίξετε την οικογένεια για τον πρώτο τους χρόνο στον Καναδά, και μετά κυριολεκτικά μπαίνουν σε ένα αεροπλάνο για την πόλη σου. Ένα από τα πράγματα που μου αρέσουν σε αυτό το πρόγραμμα είναι ότι δεν επιτρέπεται να το κάνετε μόνοι σας. Και αντί για μία Ομάδα των Πέντε, καταλήξαμε να συνεργαστούμε με μια κοινοτική οργάνωση και να σχηματίσουμε μια ομάδα των 25. Μετά από σχεδόν δύο χρόνια γραφειοκρατείας και αναμονής μάθαμε ότι η οικογένειά μας θα έφτανε στο Βανκούβερ σε λιγότερο από έξι εβδομάδες. Είχαν τέσσερις γιους και μία κόρη, οπότε τρέξαμε να τους βρούμε ένα μέρος για να μείνουν. Ήμασταν τυχεροί να τους βρούμε ένα σπίτι, αλλά χρειαζόταν αρκετή δουλειά. Έτσι οι φίλοι μου ερχόντουσαν απογεύματα και Σαββατοκύριακα και έβαφαν και καθάριζαν και συναρμολογούσαν έπιπλα.
Όταν έφτασε η μεγάλη μέρα, γεμίσαμε το ψυγείο τους με γάλα και φρέσκα φρούτα και κατευθυνθήκαμε στο αεροδρόμιο να γνωρίσουμε την οικογένειά μας. Ήταν λίγο συνταρακτικό για όλους, ειδικά για το τετράχρονο. Η μητέρα του επανενώθηκε με την αδερφή της που είχε έρθει νωρίτερα στον Καναδά μέσω του ίδιου προγράμματος. Δεν είχαν ειδωθεί για 15 χρόνια.
Όταν ακούς ότι περισσότεροι από 5,6 εκατομμύρια πρόσφυγες έφυγαν από τη Συρία, έρχεσαι αντιμέτωπος με αυτή την τραγωδία που ο ανθρώπινος νους δεν είναι εξελιγμένος να κατανοήσει. Είναι τόσο ασαφές. Πριν, αν κάποιος μας ζητούσε να αφιερώσουμε 15 ώρες τον μήνα για να βοηθήσουμε με την προσφυγική κρίση, πιθανώς θα είχαμε αρνηθεί. Αλλά μόλις πήγαμε την οικογένειά μας στο νέο τους σπίτι στο Βανκούβερ, όλοι συνειδητοποιήσαμε το ίδιο πράγμα: θα κάναμε ό,τι χρειαζόταν για να τους κάνουμε ευτυχισμένους.
Αυτή η εμπειρία με έκανε να σκεφτώ λίγο βαθύτερα σχετικά με την έρευνά μου. Πίσω στο εργαστήριο μου, είχαμε δει τα πλεονεκτήματα του να δίνουμε κίνητρο όταν οι άνθρωποι ένιωθαν μια αίσθηση σύνδεσης με αυτούς που βοηθούσαν και μπορούσαμε να οραματιστούμε τη διαφορά που έκαναν στις ζωές αυτών των ατόμων.
Για παράδειγμα, σε ένα πείραμα, δώσαμε στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να δωρίσουν λίγα λεφτά είτε στη UNICEF είτε στο Spread the Net. Επιλέξαμε αυτές τις φιλανθρωπίες επίτηδες, επειδή ήταν συνεργάτες και μοιράζονταν τον ίδιο καθοριστικό σημαντικό σκοπό της προαγωγής της παιδικής υγείας. Αλλά νομίζω ότι η UNICEF είναι απλά μια τόσο μεγάλη, ευρεία φιλανθρωπία που ίσως είναι δύσκολο να οραματιστείτε πώς η δική σας μικρή δωρεά θα κάνει τη διαφορά. Αντίθετα, το Spread the Net προσφέρει δωρεές με τη σαφή υπόσχεση: για κάθε 10 δολάρια δωρεάς, παρέχουν μία κουνουπιέρα για να προστατεύσουν ένα παιδί από την ελονοσία.
Είδαμε ότι όσο περισσότερα χρήματα έδωσε ο κόσμος στο Spread the Net, τόσο πιο χαρούμενοι είπαν ότι αισθάνθηκαν αργότερα. Αντίθετα, αυτή η συναισθηματική επιστροφή στην επένδυση εξαλείφθηκε εντελώς όταν οι άνθρωποι έδωσαν χρήματα στην UNICEF. Οπότε αυτό υποδηλώνει ότι το να δίνετε απλώς σε μια αξιόλογη φιλανθρωπία δεν είναι πάντα αρκετό. Πρέπει να μπορείτε να οραματιστείτε πώς ακριβώς τα δολάριά σας πρόκειται να κάνουν τη διαφορά.
Φυσικά, το πρόγραμμα της Ομάδας των Πέντε πηγαίνει αυτή την ιδέα σε άλλο επίπεδο. Όταν αναλάβαμε το πρόγραμμα αρχικά, μιλούσαμε για το πότε θα έφταναν οι πρόσφυγες. Τώρα αναφερόμαστε σε εκείνους ως την οικογένειά μας. Πρόσφατα, πήγαμε τα παιδιά για πατινάζ, και αργότερα την ίδια μέρα, ο εξάχρονός μου Όλιβερ με ρώτησε, «Μαμά, ποιο παιδί είναι το μεγαλύτερο στην οικογένειά μας;» Υπέθεσα ότι μιλούσε για την πληθώρα από ξαδέρφια που έχει, και όντως μιλούσε για εκείνα, αλλά και για την οικογένειά μας από τη Συρία.
Όταν έφτασε η οικογένεια μας, τόσοι πολλοί άνθρωποι και οργανώσεις προσφέρθηκαν να βοηθήσουν, παρέχοντας τα πάντα από δωρεάν σφραγίσματα μέχρι καλοκαιρινές κατασκηνώσεις. Με έκανε να δω την καλοσύνη που υπάρχει την κοινωνία μας. Χάρη σε μία δωρεά, τα παιδιά μπόρεσαν να πάνε σε ποδηλατική κατασκήνωση, και κάθε μέρα της εβδομάδας, κάποιοι από εμάς προσπαθούσαν να είναι εκεί να τα ενθαρρύνουν. Έτυχε να είμαι εκεί την ημέρα που θα έβγαζαν τις βοηθητικές ρόδες, και ξέρετε, το τετράχρονο δεν πίστευε ότι ήταν καλή ιδέα. Οπότε πήγα και του μίλησα για τα μακροπρόθεσμα οφέλη του να κάνεις ποδήλατο χωρίς βοηθητικές ρόδες.
Τότε θυμήθηκα ότι ήταν τεσσάρων και ότι με το ζόρι μιλούσε Αγγλικά. Έτσι επανήλθα με μία λέξη που ήξερε σίγουρα: παγωτό. Αν προσπαθήσεις χωρίς βοηθητικές ρόδες, θα σου πάρω παγωτό. Δείτε τι συνέβη μετά.
(Βίντεο) ΕΝ: Ναι. Ναι!
Παιδί: Θα προσπαθήσω.
ΕΝ: Θεέ μου! Κοίτα τα κατάφερες!
(Τσιρίζοντας) Κοίτα τα κατάφερες! Τα κάνεις όλα μόνος σου!
(Βίντεο) ΕΝ: Καλή δουλειά!
ΕΝ: Έτσι, αυτό είναι το είδος της βοήθειας που οι άνθρωποι απολαμβάνουν, αλλά για 40 χρόνια, ο Καναδάς ήταν η μόνη χώρα στον κόσμο που επέτρεπε σε ιδιώτες πολίτες να χρηματοδοτούν πρόσφυγες.
Τώρα -- Καναδά!
Είναι υπέροχο.
Τώρα η Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ξεκινούν παρόμοια προγράμματα. Απλά φανταστείτε πόσο διαφορετική θα φαινόταν η προσφυγική κρίση αν περισσότερες χώρες το έκαναν αυτό δυνατό.
Η δημιουργία τέτοιου είδους ουσιαστικών συνδέσεων μεταξύ των ατόμων τους παρέχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που φαίνονται σαρωτικές. Μία από αυτές τις προκλήσεις βρίσκεται μερικά τετράγωνα από εδώ που στέκομαι, στην Ανατολική πλευρά του κέντρου του Βανκούβερ. Σύμφωνα με μετρήσεις, είναι η φτωχότερη αστική περιοχή στον Καναδά. Βασικά συζητήσαμε το αν θα φέρουμε μία οικογένεια προσφύγων, επειδή υπάρχουν ήδη τόσοι άνθρωποι εδώ που ζορίζονται. Ο φίλος μου ο Έβαν μου είπε ότι όταν ήταν παιδί και οι γονείς του πέρναγαν από αυτή τη γειτονιά, έσκυβε κάτω στο πίσω κάθισμα. Αλλά οι γονείς του Έβαν ποτέ δεν φαντάστηκαν ότι όταν θα μεγάλωνε, θα άνοιγε τις πόρτες ενός τοπικού εστιατορίου και θα προσκαλούσε την κοινότητα μέσα να απολαύσει γεύματα τριών πιάτων. Το πρόγραμμα που ο Έβαν βοήθησε να γίνει λέγεται «Μπόλικα Πιάτα», και ο σκοπός του δεν είναι μόνο να παρέχει δωρεάν γεύματα αλλά να δημιουργήσει στιγμές σύνδεσης ανάμεσα σε ανθρώπους που αλλιώς δε θα κοιτιόντουσαν καν. Κάθε βράδυ, μια τοπική επιχείρηση χορηγεί το δείπνο και στέλνει μια ομάδα εθελοντών που φτιάχνουν και σερβίρουν το γεύμα. Μετά, τα υπολείμματα διανέμονται σε ανθρώπους που βρισκονται στον δρόμο, και το πιο σημαντικό, περισσεύουν χρήματα για να παρέχουν χιλιάδες δωρεάν γεύματα στην κοινότητα τις επόμενες μέρες.
Αλλά τα οφέλη αυτού του προγράμματος εκτείνονται πέρα από το φαγητό. Για τους εθελοντές, παρέχει την ευκαιρία να εμπλέκονται με ανθρώπους, να κάθονται και να ακούν τις ιστορίες τους. Μετά από αυτή την εμπειρία, ένας εθελοντής άλλαξε τη διαδρομή του έτσι ώστε αντί να αποφεύγει τη γειτονιά, περνάει μέσα από αυτή, χαμογελώντας ή κοιτώντας καθώς περνά από γνωστά πρόσωπα.
Όλοι μας είμαστε ικανοί να βρούμε χαρά στο να δίνουμε. Αλλά δεν πρέπει να περιμένουμε ότι αυτό θα συμβεί αυτόματα. Το να ξοδεύετε χρήματα βοηθώντας άλλους δεν προωθεί απαραίτητα την ευτυχία. Αντίθετα, έχει σημασία το πώς το κάνουμε. Και αν θέλουμε οι άνθρωποι να δίνουν περισσότερα, χρειάζεται να υπονομεύσουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τη φιλανθρωπία. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε ευκαιρίες να δίνουμε που θα μας βοηθήσουν να εκτιμήσουμε την κοινή μας ανθρωπότητα. Αν κάποιοι από εσάς δουλεύετε για μια φιλανθρωπία, μην ανταμοίβετε τους δωρητές σας με στυλούς ή ημερολόγια.
Ανταμείψτε τους με την ευκαιρία να δουν τη συγκεκριμένη επίδραση που έχει η γενναιοδωρία τους και να συνδεθούν με τα άτομα και τις κοινότητες που βοηθούν.
Συνηθίζουμε να σκεφτόμαστε το να δίνουμε ως κάτι που πρέπει να κάνουμε. Και είναι. Αλλά αν σκεφτόμαστε έτσι, χάνουμε ένα από τα καλύτερα κομμάτια του να είμαστε άνθρωποι: ότι έχουμε εξελιχθεί να βρίσκουμε χαρά με το να βοηθάμε άλλους. Ας σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τη δωρεά απλά σαν μια ηθική υποχρέωση και να αρχίσουμε να τη σκεφτόμαστε σαν μια πηγή ευχαρίστησης.
Σας ευχαριστώ.
Ελίζαμπεθ Νταν | TED2019.
Greek translation by Evgenia Syrianou. Reviewed by Maria Panteli.
Μοιραστείτε το άρθρο
Τελευταίες Αναρτήσεις
