Χαρακτηριστικά και συμπεριφορά προικισμένων μαθητών

 Οι προικισμένοι μαθητές αποτελούν ένα ενδιαφέρον και σημαντικό θέμα μελέτης στον τομέα της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τον ορισμό της Εθνικής Ένωσης για την Υποστήριξη των Προικισμένων Παιδιών (NAGC), οι προικισμένοι μαθητές αναφέρονται σε εκείνους που "έχουν ή δείχνουν δυνατότητα υψηλής επίδοσης σε έναν ή περισσότερους τομείς, όπως η νοημοσύνη, η δημιουργικότητα, ή οι ειδικές ικανότητες" (NAGC, 2010). Σε αυτό το άρθρο, θα παρουσιάσουμε τα κύρια χαρακτηριστικά των προικισμένων μαθητών, τη νοημοσύνη τους, τη συμπεριφορά τους και άλλα αξιόλογα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν από την έρευνα.

Χαρακτηριστικά των προικισμένων μαθητών

Οι προικισμένοι μαθητές εμφανίζουν διάφορα χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούν να ποικίλλουν από το ένα άτομο στο άλλο. Κάποια από τα κύρια χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:

1. Υψηλό επίπεδο νοημοσύνης: Οι προικισμένοι μαθητές διακρίνονται για την υψηλή τους νοημοσύνη, που τους επιτρέπει να επεξεργάζονται και να κατανοούν πληροφορίες γρηγορότερα και με μεγαλύτερη βάθος από τους περισσότερους από τους συνομήλικούς τους. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να είναι ικανός να λύσει πολύπλοκα μαθηματικά προβλήματα που οι συμμαθητές του θα βρουν δύσκολα ή ακατανόητα. Επιπλέον, ένας τέτοιος μαθητής μπορεί να διαβάζει και να κατανοεί επίπεδα εννοιολογικής δυσκολίας κειμένων, όπως φιλοσοφικά έργα ή εξειδικευμένες επιστημονικές μελέτες, τα οποία θα ήταν απαιτητικά για την πλειοψηφία των συνομηλίκων τους. Τέλος, ο προικισμένος μαθητής θα μπορούσε να μάθει νέες γλώσσες σε σημαντικά κοντύτερο χρονικό διάστημα, κατανοώντας τη γραμματική και το λεξιλόγιο αυτών των γλωσσών με έναν τρόπο που οι συνομήλικοί τους θα έβρισκαν πολύ πιο δύσκολο και χρονοβόρο. Αυτή η υψηλή νοημοσύνη και ικανότητα στη μάθηση επιτρέπει στον προικισμένο μαθητή να αφομοιώνει πληροφορίες και να αναπτύσσει δεξιότητες που υπερβαίνουν τον μέσο μαθητή. Συχνά, αυτό εκφράζεται σε εξαιρετικές επιδόσεις στο σχολείο, καθώς και σε δραστηριότητες εκτός σχολείου που απαιτούν πνευματική ικανότητα, όπως η συμμετοχή σε ολυμπιάδες γνώσεων, το παίξιμο μουσικών οργάνων, ή η ανάπτυξη προγραμμάτων υπολογιστών.

 2. Δημιουργικότητα: Οι προικισμένοι μαθητές συχνά έχουν ισχυρές δημιουργικές ικανότητες και ευφυΐα. Μπορούν να εμφανίσουν πρωτοποριακές ιδέες, να λύνουν προβλήματα με μοναδικούς τρόπους και να προσαρμόζονται εύκολα σε νέες καταστάσεις. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να σκεφτεί μια καινοτόμο λύση για τη μείωση των απορριμμάτων στο σχολείο, όπως η κατασκευή ενός συστήματος κομποστοποίησης. Επίσης, μπορεί να εφαρμόσει διαφορετικές τεχνικές μάθησης για να κατανοεί και να αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις. Ένας άλλος προικισμένος μαθητής μπορεί να επινοήσει νέες προσεγγίσεις στην τέχνη, τη μουσική ή τη λογοτεχνία, που μπορούν να εμπλουτίσουν το γνωστικό πεδίο και να αναδείξουν τον πρωτότυπο χαρακτήρα της δημιουργικής σκέψης τους.

3. Υψηλή περιέργεια (beneficial curiosity): Οι προικισμένοι μαθητές συχνά διαθέτουν μια ακατάπαυστη επιθυμία για γνώση και μάθηση. Αυτή η περιέργεια εκδηλώνεται με τη μορφή ερωτημάτων, αναζήτησης νέων πληροφοριών και εξερεύνησης ιδεών σε διάφορα θέματα. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να αναζητά αυξημένες πληροφορίες για το πώς λειτουργούν τα αστέρια, να διαβάζει βιβλία σχετικά με τη φιλοσοφία, να εξερευνά την ιστορία των πολιτισμών, ή να εμβαθύνει στη γνώση των προγραμματιστικών γλωσσών. Το ενδιαφέρον τους είναι πολυδιάστατο και αυτό τους επιτρέπει να συνδυάζουν διαφορετικές περιοχές γνώσης, δημιουργώντας μοναδικές προοπτικές.

4. Υψηλή αυτοπροσδιορισμένη μάθηση: Οι προικισμένοι μαθητές συχνά διαθέτουν υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους και επιδιώκουν τη βελτίωση των δεξιοτήτων τους. Αυτό σημαίνει ότι αυτο-ορίζουν τους στόχους τους, προσπαθούν να επιτύχουν αυτούς τους στόχους και επικρίνουν την πρόοδό τους με αυστηρά κριτήρια. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να θέσει ως στόχο να κατακτήσει μια γλώσσα εντός ενός χρόνου και να αφιερώσει αρκετές ώρες καθημερινά για να το πετύχει.

5. Ηγετικές ικανότητες: Πολλοί προικισμένοι μαθητές διαθέτουν ηγετικές ικανότητες και είναι σε θέση να εμπνέουν και να κινητοποιούν τους συμμαθητές τους προς την επίτευξη κοινών στόχων. Μπορούν να διαχειριστούν καταστάσεις, να λύνουν συγκρούσεις, να αξιοποιούν τις δυνάμεις των άλλων μελών της ομάδας και να συνεργάζονται αποτελεσματικά με τους άλλους. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να ηγηθεί μια ομάδα συμμαθητών του στην οργάνωση και υλοποίηση ενός οικολογικού προγράμματος στο σχολείο, όπως η δημιουργία ενός κήπου ή η συγκέντρωση πόρων για την προστασία του περιβάλλοντος.

6. Κοινωνική ευαισθησία: Οι προικισμένοι μαθητές συχνά εμφανίζουν υψηλά επίπεδα ευαισθησίας στις ανάγκες και τα αισθήματα των άλλων. Είναι σε θέση να αντιληφθούν τις ανησυχίες και τα προβλήματα των συμμαθητών τους και να προσφέρουν υποστήριξη και βοήθεια. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να καταλάβει ότι ένας συμμαθητής αντιμετωπίζει δυσκολίες στο σπίτι και να προσφέρει βοήθεια με τις εργασίες του σχολείου ή να προτείνει στρατηγικές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Επιπλέον, μπορεί να εμφανίζει ευαισθησία σε θέματα διαφορετικών πολιτισμών, φυλών, θρησκειών ή κοινωνικών ομάδων, προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα ευχάριστο και ανοιχτό περιβάλλον για όλους τους συμμαθητές του.

7. Μεγάλης διάρκειας εστίαση: Οι προικισμένοι μαθητές μπορούν να επικεντρώνονται σε μια εργασία ή ένα ενδιαφέρον για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτή η ικανότητα τους επιτρέπει να εμβαθύνουν σε ένα θέμα και να αναπτύξουν πολύπλοκες και ολοκληρωμένες γνώσεις και δεξιότητες. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να αφιερώσει αρκετές ώρες καθημερινά στην εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, στην προγραμματιστική ή στην ιστορία της τέχνης, δείχνοντας μια σημαντική δέσμευση και επιμονή στη μάθηση.

Η συμπεριφορά των προικισμένων μαθητών

Η συμπεριφορά των προικισμένων μαθητών, τόσο παιδιών όσο και ενηλίκων, μπορεί να ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το άτομο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που μπορεί να παρατηρηθούν στη συμπεριφορά τους:

1. Αυτονομία: Οι προικισμένοι μαθητές μπορεί να είναι πιο αυτόνομοι στη μάθησή τους και να προτιμούν να εργάζονται μόνοι τους ή με άλλους προικισμένους μαθητές. Για παράδειγμα, ένα προικισμένο παιδί μπορεί να αποφασίσει να δημιουργήσει ένα έργο επιστήμης χωρίς καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό ή τους γονείς.

2. Επιμονή: Οι προικισμένοι μαθητές μπορεί να εμφανίζουν μεγαλύτερη επιμονή στην επίλυση προβλημάτων και να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις με θετική στάση. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος ενήλικας μπορεί να δουλέψει επίμονα στην επίλυση ενός προγραμματιστικού προβλήματος παρά τις αρχικές αποτυχίες.

3. Κριτική σκέψη: Η προικισμένη ικανότητα μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο κριτική σκέψη, με τους προικισμένους μαθητές να αναζητούν διαρκώς βαθύτερη κατανόηση και να αμφισβητούν τις παραδοσιακές απόψεις. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να αναρωτηθεί για την εγκυρότητα ενός ιστορικού γεγονότος που διδάσκεται στο σχολείο και να αναζητήσει πρόσθετες πηγές πληροφοριών για να εξετάσει την αλήθεια πίσω από αυτό.

4. Ασυνήθιστη χιούμορ: Προικισμένοι μαθητές μπορεί να έχουν ένα ξεχωριστό και πιο περίπλοκο χιούμορ, το οποίο συχνά προέρχεται από την ικανότητά τους να διακρίνουν λεπτές συνδέσεις και να παρατηρούν τον κόσμο από διαφορετικές γωνίες. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να βρει αστεία μια ιστορία ή μια κατάσταση που οι συμμαθητές τους ίσως να μην καταλαβαίνουν ή να βρίσκουν ασήμαντη. Το χιούμορ τους μπορεί να περιλαμβάνει σάτιρα, ειρωνεία ή λογοπαίγνια που απαιτούν βαθύτερη κατανόηση της γλώσσας ή των ιδεών.

5. Αυτοδίδακτη μάθηση: Προικισμένοι μαθητές συχνά διακρίνονται για την αυτονομία τους στη μάθηση και την ικανότητα να αποκτούν γνώσεις χωρίς πολλή εξωτερική καθοδήγηση. Για παράδειγμα, μπορεί να μάθουν αυτοδίδακτα προγραμματισμό υπολογιστών, καλλιτεχνικές τεχνικές ή ιστορικά γεγονότα εξερευνώντας αυτοβούλως πηγές και υλικό.

6. Ευαισθησία στη δικαιοσύνη και την ηθική: Προικισμένοι μαθητές μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε ζητήματα δικαιοσύνης, ηθικής και αξιών. Για παράδειγμα, μπορεί να αντιδρούν έντονα σε καταστάσεις αδικίας, όπως η απειλή του περιβάλλοντος ή η διακριτική μεταχείριση συμμαθητών, και να αναζητούν τρόπους για να βελτιώσουν αυτές τις καταστάσεις.

7. Περισυλλογή και εσωστρέφεια: Προικισμένοι μαθητές μπορεί να είναι πιο περισυλλογικοί και εσωστρεφείς από τους συμμαθητές τους, περνώντας χρόνο σκεπτόμενοι και αναλύοντας τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να προτιμά να περνά το διάλειμμα αναλύοντας μια πρόσφατη συζήτηση που είχε με έναν καθηγητή ή συμμαθητή, αντί να παίζει παιχνίδια με τους συμμαθητές του.

8. Διαφορετικοί τρόποι επίλυσης προβλημάτων: Προικισμένοι μαθητές μπορεί να επιδεικνύουν πρωτότυπους και διαφορετικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων, χρησιμοποιώντας δημιουργικές προσεγγίσεις και συνδυάζοντας γνώσεις από διαφορετικούς τομείς. Για παράδειγμα, ένας προικισμένος μαθητής μπορεί να επιλύσει ένα πρόβλημα στη φυσική, χρησιμοποιώντας αναλογίες και ιδέες που προέρχονται από τη μουσική ή τη λογοτεχνία.

 

Βιβλιογραφικές Πηγές 

1. Ambrose, D., Cross, T. L., & Adams, C. M. (Eds.). (2010). Morality, ethics, and gifted minds. Springer Science & Business Media.
2. Ambrose, D., VanTassel-Baska, J., Coleman, L. J., & Cross, T. L. (2010). Unified, insular, generously funded, and advancing: A history of gifted education. Journal for the Education of the Gifted, 33(4), 570-592.
3. Assouline, S. G., Colangelo, N., & Lupkowski-Shoplik, A. E. (2015). A nation empowered: Evidence trumps the excuses holding back America's brightest students. Connie Belin & Jacqueline N. Blank International Center for Gifted Education and Talent Development.
4. Cross, T. L., & Cross, J. R. (2015). Clinical and mental health issues in counseling the gifted individual. Journal of Counseling & Development, 93(2), 163-172.
5. Silverman, L. K. (2009). The measurement of giftedness. In International handbook of giftedness and talent (pp. 287-300). Springer, Boston, MA.
6. Sternberg, R. J., & Davidson, J. E. (Eds.). (2005). Conceptions of giftedness. Cambridge University Press.
7. Webb, J. T., Amend, E. R., Webb, N. E., Goerss, J., Beljan, P., & Olenchak, F. R. (2007). Misdiagnosis and dual diagnoses of gifted children and adults: ADHD, bipolar, OCD, Asperger's, depression, and other disorders. Great Potential Press.