Λογική

Η λογική έχει δύο έννοιες. Είναι η μελέτη των τρόπων συλλογισμού (εκείνων που ισχύουν, καθώς και των εσφαλμένων) όπως και η χρήση έγκυρων συλλογισμών. Στην τελευταία αυτή έννοια, η λογική χρησιμοποιείται στις περισσότερες πνευματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της φιλοσοφίας και της επιστήμης, αλλά στην πρώτη έννοια κατά κύριο λόγο μελετήθηκε στους κλάδους της φιλοσοφίας, των μαθηματικών, της σημασιολογίας και της πληροφορικής.
  • Μπορεί η πλειοψηφία να καθορίσει την αλήθεια;

    Η σχέση μεταξύ πλειοψηφικής γνώμης και αλήθειας έχει απασχολήσει ιδιαιτέρως τους φιλοσόφους, ψυχολόγους και κοινωνιολόγους εδώ και αιώνες. Μπορεί η κοινή συναίνεση να καθορίζει την αλήθεια; Ή μήπως η πλειοψηφία συχνά πλανάται; Σε αυτό το άρθρο θα διερευνήσουμε την αμφιλεγόμενη άποψη ότι η γνώμη των πολλών δεν είναι απαραίτητα σωστή. Θα εξετάσουμε τη φύση της αλήθειας, θα αναλύσουμε ιστορικά παραδείγματα και θα συζητήσουμε τη σημασία της ανεξάρτητης σκέψης. Στόχος μας είναι να ρίξουμε φως σε...
  • Ο εντοπισμός της αλήθειας στην εποχή του ψεύδους

    Σε έναν κόσμο πλημμυρισμένο από ψευδαισθήσεις και παραπληροφόρηση, πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αλήθεια; Ζούμε σε μια εποχή όπου η αλήθεια φαίνεται να χάνεται μέσα σε έναν ωκεανό παραπληροφόρησης και προπαγάνδας. Ψευδείς ειδήσεις, θεωρίες συνωμοσίας, πολιτικές υπερβολές και διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας, πλημμυρίζουν τα social media και τα μέσα ενημέρωσης. Πώς μπορεί κανείς να ξεχωρίσει το αληθινό από το ψεύτικο, την πραγματικότητα από την προπαγάνδα; Ποια είναι τα κριτήρια που θα...
  • D. Kahneman: Σκέψη αργή και γρήγορη

    Το βιβλίο "Σκέψη αργή και γρήγορη" (Thinking, Fast and Slow) του Daniel Kahneman, βραβευμένου με Νόμπελ οικονομολόγου και ψυχολόγου, εξετάζει τη λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις. Ο Kahneman παρουσιάζει τη θεωρία των δύο συστημάτων σκέψης, το γρήγορο και αυτόματο Σύστημα 1 και το αργό και προσεκτικό Σύστημα 2, εξηγώντας πώς τα δύο αυτά συστήματα διαμορφώνουν την καθημερινή σκέψη, τη λήψη αποφάσεων και τη συμπεριφορά μας. Το βιβλίο...
  • Λογικές Πλάνες - Εισαγωγή στη λογική και στην επιχειρηματολογία

    Εισαγωγή στη λογική και στην επιχειρηματολογίαΜπορεί να έχετε ακουστά τον όρο «λογική πλάνη», μπορεί και όχι. Μπορεί να έχετε ακούσει κάποιες από τις διασημότερες, όπως είναι επίκληση στην αυθεντία ή η επίκληση στο συναίσθημα. Σε κάθε περίπτωση θα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, θα δούμε τι είναι μια λογική πλάνη, πότε και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί και θα εξετάσουμε κάποιες από τις πιο κοινές. Δε θα τις εξετάσουμε όλες γιατί είναι κυριολεκτικά δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες. Αν παρ' όλα...
  • Πόσο ελεύθερες είναι οι σκέψεις μας; Πόσο ορθολογικοί είμαστε;

    Το παράδοξο του ορθολογισμούΈχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πως οι άνθρωποι είμαστε όντα λογικά. Κατορθώσαμε να ξεκλειδώσουμε πολλά από τα μυστήρια του σύμπαντος, της ζωής, του ίδιου μας του εγκεφάλου, ταξιδέψαμε στο διάστημα, αυξήσαμε θεαματικά το προσδόκιμο ζωής. Παράλληλα όμως με τα λαμπρά τούτα επιτεύγματα, συναντούμε και άλλα λιγότερο λαμπρά. Το 23% των Ελλήνων θεωρεί, για παράδειγμα, πως η αστρολογία αποτελεί επιστήμη, πιστεύει, δηλαδή, πως η θέση των πλανητών σε σχέση με τους...
  • Θεωρία των νοητικών μοντέλων (mental model theory)

    Η θεωρία των νοητικών μοντέλων προϋποθέτει ότι οι άνθρωποι έχουν μια περιορισμένη ικανότητα λογικής σκέψης, αλλά ότι αυτή η λογική σκέψη μπορεί να εμποδίζεται από περιορισμούς της επεξεργασίας (π.χ. περιορισμένη μνήμη εργασίας, Johnson-laird 1983, 1995a,b, 1999; Johnson-laird & Byrne, 1991, 1993a, 1996). Σε αντίθεση με την θεωρία των αφηρημένων κανόνων (abstract rule theory), η θεωρία των νοητικών μοντέλων δίνει κεντρικό ρόλο στην κατανόηση κατά τη διαδικασία της λογικής. Οι άνθρωποι...
  • Ο κόσμος των Σφαλμάτων Λογικής

    Εάν είχατε ποτέ μια συνομιλία με κάποιους για τις υπερφυσικές ή ψευδοεπιστημονικές πεποιθήσεις τους, έχετε σχεδόν σίγουρα χτυπηθεί με μια λογική πλάνη ή σφάλμα. Μη επιστημονικά συστήματα πεποιθήσεων δεν υποστηρίζονται από την επιστημονική μέθοδο, εξ ορισμού, και έτσι οι υπερασπιστές τους βασίζονται αλλού για την υποστήριξή τους. Παρακάτω θα εξετάσουμε μερικές από τις πιο κοινές λογικές πλάνες που ακούτε σε σχέση με διάφορες ψευδοεπιστήμες/θεωρίες συνωμοσίας. Ευελπιστούμε πως η εξοικείωση...
  • Πώς παρεκτρέπεται η σκέψη - 25 Λογικές πλάνες

    Πώς παρεκτρέπεται η σκέψη - 25 λογικές πλάνες που μας οδηγούν στο να πιστεύουμε σε παράξενα πράγματα Το αξίωμα του Χιουμ Ο σκεπτικισμός χρωστά πολλά στον Σκωτσέζο φιλόσοφο Ντέιβιντ Χιουμ (David Hume. 1711-1776). του οποίου το έργο Έρευνα περί της ανθρώπινης νοήσεως (An Enquiry Concerning Human Understanding) αποτελεί κλασικό έργο σκεπτικιστικής ανάλυσης. Η εργασία αυτή πρωτοδημοσιευθηκε ανώνυμα στο Λονδίνο το 1739. με τον τίτλο Πραγματεία περί της φύσεως του ανθρώπου (A Treatise...
  • Το φιλοσοφικό επιχείρημα και η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης

    Της ΕΛΕΝΗ Γ. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗ, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας University of GlasgowΣτόχος της ανακοίνωσης αυτής είναι να καταδείξει τη σημασία του φιλοσοφικού στοχασμού, και του φιλοσοφικού επιχειρήματος ειδικότερα, για την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης αλλά και στον καθημερινό βίο γενικότερα. Η συμβολή του φιλοσοφικού λόγου στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης υπήρξε περισσότερο από καθοριστική, αφού η φιλοσοφία, λόγω της ιδιαιτερότητας του γνωστικού...
  • Βασικές Έννοιες Λογικής (επιχειρήματα, εγκυρότητα, αλήθεια)

    του Αριστείδη Αραγεώργη, Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο1. Λογική, Κριτική Σκέψη και ΦιλοσοφίαΗ λογική περιγράφεται συνήθως ως το σύνολο των αρχών, μεθόδων και κανόνων που χρησιμοποιούνται για τη διάκριση των “ορθών” συλλογισμών από τους “εσφαλμένους” συλλογισμούς σε μια περιοχή της ανθρώπινης σκέψης. Εδώ με τη λέξη ‘συλλογισμός’ εννοούμε κάθε πλήρη νοητική διαδικασία κατά την οποία εξάγονται συμπεράσματα από ένα σύνολο τεκμηρίων για την...